Vragen en Antwoorden Coevering en Kerkakkers Aardgasvrij

De warmtetransitie is geen makkelijke transitie. De vraag welk alternatief geschikt is voor aardgas hangt namelijk af van veel factoren. Bovendien gaan de technische ontwikkelingen snel en hebben we nog geen idee wat er in 2050 allemaal kan. Dit onderzoek richt zich daarom op de vraag:

Is het mogelijk om in Kerkakkers en Coevering in 2030 over te stappen op een alternatieve warmtebron? Zo ja, welke alternatieven zijn dat dan en welke alternatieven zijn hier voor nodig? Zo nee, wat kunnen inwoners en gemeente wel alvast doen?

Het is dus niet zo dat we Kerkakkers en Coevering in 2030 al volledig aardgasvrij willen maken. Dit jaartal gebruiken we enkel omdat het ons dwingt te kijken naar de mogelijkheden die we nu hebben.

In het onderzoek wordt gekeken of de beschikbare alternatieven of ze technisch haalbaar en betaalbaar zijn in deze wijken. In de Transitievisie Warmte heeft de gemeente hier al een begin mee gemaakt. Destijds bleek dat voor zowel Kerkakkers en Coevering een individuele elektrische oplossing kansrijk was. Woningeigenaren moeten in dit geval zelf een warmtepomp aanschaffen.

In Coevering was er daarnaast ook kans dat een collectief systeem gerealiseerd zou kunnen worden. Deze opties worden nu verder uitgewerkt in het onderzoek. Dit onderzoek richt zich ook op andere warmtebronnen, zoals bijvoorbeeld groen gas en waterstof. Echter, de voorlopige resultaten van dit onderzoek laten zien dat op dit moment groen gas en waterstof nog niet geschikt zijn om woningen mee te verduurzamen.

Door de alternatieven in Kerkakkers en Coevering verder uit te werken en obstakels die inwoners ervaren bij het verduurzamen in kaart te brengen, willen we duidelijkheid creëren voor inwoners die snel willen verduurzamen en belemmeringen wegnemen. Het onderzoek levert ons waardevolle informatie op. Niet alleen over haalbare en betaalbare alternatieven in de twee wijken, maar ook over zorgen en vragen leven bij inwoners over verduurzamen, en welke belemmeringen zij ervaren bij het verduurzamen. Zo kan de gemeente beter inschatten hoe deze groep geholpen kan worden. Ook als dus blijkt dat er geen haalbaar alternatief is voor aardgas, hebben we waardevolle informatie gewonnen. Op die manier hopen we obstakels weg te kunnen nemen en verduurzaming aantrekkelijk te maken voor inwoners van deze buurten en hen te verleiden om versneld stappen richting aardgasvrij te maken.

De gemeente heeft de wijken aangewezen op basis van een multi-criteria onderzoek. Op basis van de criteria draagvlak, aanwezigheid van duurzame bronnen, het jaarlijks inkomen van huishoudens, de technische staat van gebouwen, koppelkansen met andere projecten in de wijk, het aantal corporatiewoningen en de maatschappelijke kosten die de overgang van aardgas naar een alternatief met zich meebrengt. Niet alle criteria werden even zwaar meegewogen. Draagvlak werd bijvoorbeeld als belangrijker gezien dan koppelkansen in de wijk.

Draagvlak is bepaald door gesprekken met inwoners op informatieavonden (gemeentebreed in april 2021 en september 201) en een enquête onder alle inwoners van Geldrop-Mierlo. Inwoners werden via sociale media en lokale kranten opgeroepen om naar deze informatieavonden te komen en mee te doen aan de enquête. Ook is er onderzoek geweest naar de adoptiegraad per wijk. De adoptiegraad geeft inzicht in hoeverre mensen gemiddeld per wijk openstaan voor verduurzaming.

Uit de analyse bleek dat er in beide wijken relatief veel verwacht draagvlak was voor verduurzaming. Natuurlijk werd ook naar de andere criteria gekeken. De gemeente heeft zelfs onderzocht of Coevering en Kerkakkers ook nog de meest kansrijke wijken zouden zijn als draagvlak niet mee zou tellen. Dit was het geval. De Coevering scoorde bijvoorbeeld hoog door de aanwezigheid van de Kleine Dommel en het hoge aantal corporatiewoningen in de wijk. Dit maakt een collectief warmtesysteem kansrijker. Ook zijn er relatief veel koppelkansen in de wijk, zoals infrastructurele of sociale plannen in de wijk, en zoals onderhoud aan waterleidingen. In Kerkakkers maakt de technische staat van woningen het juist interessant om onderzoek te doen naar verduurzaming. In deze wijk staan veel naoorlogse woningen, van welke het niet vanzelfsprekend is dat ze gemakkelijk te isoleren zijn. Het is daarom interessant voor gemeente en inwoners om te weten wat er aan deze huizen moet gebeuren.  Bij wijken die al goed geïsoleerd zijn en voorzien zijn van een duurzaam energielabel is er minder winst te behalen en is het minder interessant om in kaart te brengen hoe de woningen verduurzaamd kunnen worden. Meer weten over de hoe de keuze voor Kerkakkers en Coevering tot stand is gekomen? Ga naar samenduurzaam.geldrop-mierlo.nl en lees de Transitievisie Warmte.

Het feit dat de Nederlandse regering bepaald heeft dat we in 2050 geen aardgas meer mogen gebruiken, betekent dat we nu al op zoek moeten naar alternatieven en mensen nu al willen verleiden om te verduurzamen. Dat betekent niet dat we mensen ook gaan verplichten om nu al aardgasvrij te worden. In geen geval zullen we zomaar ‘de gaskraan dichtdraaien’ of mensen op andere manieren dwingen om duurzame maatregelen te nemen.

Het is wel zo dat de gemeente het voor mensen aantrekkelijk gaat proberen te maken om te verduurzamen. Immers, ook gemeente Geldrop-Mierlo moet 2050 aardgasvrij zijn en in 2030 al twintig procent van onze gebouwen duurzaam te verwarmen. De gemeente hoopt dat met hulp van dit onderzoek mensen uit Kerkakkers en Coevering sneller gaan verduurzamen, maar de gemeente gaat dit niet afdwingen door mensen te verplichten. De verwachting is dit het doel ook gehaald wordt door ook inwoners uit andere wijken te helpen met verduurzaming en door de bouw van nieuwbouwwoningen.

Het onderzoek laat zien dat voor een deel van de Coevering een collectief systeem mogelijk zou kunnen zijn. Met hulp van een centrale warmtepomp zouden blokken woningen gezamenlijk verwarmd kunnen worden. Het feit dat het onderzoek laat zien dat dit technisch haalbaar is, betekent niet automatisch dat de gemeente zo’n warmtenet ook daadwerkelijk gaat realiseren. Ook is het de vraag of het de gemeente is die een dergelijke oplossing realiseert. Het kan ook zijn dat de bewoners dat gezamenlijk gaan doen of dat de woningcorporaties of een vereniging van eigenaren hier een rol in spelen. Uiteindelijk beslissen de gemeenteraad, woningeigenaren (corporaties) en inwoners gezamenlijk over de komst van een eventueel collectief systeem, de wijze waarop dit uitgevoerd wordt en de voorwaarden die hier bij horen. Bovendien vindt de gemeente het belangrijk om ook te kijken naar andere factoren, zoals draagvlak en invloed op milieu en leefomgeving. De komende periode gaat de gemeente hier mogelijk samen met de woningcorporaties, energiecooperaties en verenigingen van eigenaren, verder onderzoek naar doen. De gemeente zal bijvoorbeeld een enquête uitzetten onder inwoners om nog beter in beeld te krijgen hoe tegen een warmtenet wordt gedacht en onder welke voorwaarden men hier aan mee zou willen doen.  Daarnaast moet verder onderzocht worden of, hoe en wanneer zo’n warmtenet gerealiseerd zou kunnen worden en welke rol gemeente, energiecooperaties, woningcorporaties en inwoners hierin kunnen en willen spelen. Ten slotte gaat de gemeente door met gesprekken met eigenaren, waaronder de woningcorporaties, die een groot deel van de woningvoorraad in Coevering bezitten en zelf bepalen hoe de woningen verduurzaamd worden. Kortom, veel moet nog verder worden onderzocht en uitgewerkt. Vast staat dat we niemand dwingen om mee te doen aan een warmtenet.

In het buurtverslag worden de belangrijkste resultaten van het technisch-financiële rapport nog eens samengevat en uitgelegd. Daarnaast geeft het buurtplan inzicht in de stappen die nodig zijn om de woning klaar te maken voor de realisatie van eventuele alternatieven. Deze stappen bieden inwoners handelingsperspectief en duidelijkheid. De stappen die worden genoemd in het buurtplan zijn niet verplicht en worden niet afgedwongen door de gemeente. Daarnaast brengen buurtbewoners in het buurtplan in kaart welke belemmeringen en obstakels bewoners ervaren bij het verduurzamen van hun woning en worden manieren genoemd waarop de gemeente hen kan helpen. In het buurtplan wordt ook beschreven hoe inwoners denken over de genoemde alternatieven, en onder welke voorwaarden zij van dit alternatief gebruik zouden willen maken. In het buurtplan zijn ook alle vragen en zorgen verzameld die gedurende het onderzoek tijdens de buurtbijeenkomsten opgehaald zijn. Deze zijn stuk voor stuk zo goed mogelijk beantwoord, door de gemeente, het technisch-economisch bureau en de buurtbewoners. Het buurtplan zal uiteindelijk gepresenteerd worden aan de gemeenteraad. Het is dan aan de gemeente om genoemde aanbevelingen en genoemde alternatieven verder uit te werken. Een belangrijk onderdeel hiervan is het inventariseren van het draagvlak onder inwoners. Op basis van al deze informatie zal de gemeente vervolgens een wijkuitvoeringsplan maken, waarin concreet staat beschreven wat de gemeente komende jaren gaat doen om het voor mensen aantrekkelijk te maken om te verduurzamen.

In het klimaatakkoord heeft de Nederlandse regering vastgelegd dat Nederland in 2050 aardgasvrij is. Dit deed Nederland in navolging van de internationale afspreken en verdragen, zoals de Europese Klimaatwet en het Parijsakkoord. Dit betekent dat Nederland niet het enige land is dat deze doelen nastreeft, ook tientallen andere landen zetten zich hiervoor in.

Sommige landen hebben een tussenstap nodig, waardoor ze eerst juist meer gebruik van aardgas moeten maken dan ze eerst deden. Duitsland is hier een voorbeeld van. Voorheen maakte Duitsland namelijk vooral gebruik van steenkool, een fossiele brandstof die nog vervuilender is dan aardgas. Ook dit land heeft zich gecommitteerd aan de afspraak om in 2050 helemaal geen aardgas meer te gebruiken.

Het klopt inderdaad dat er grote, vervuilende landen op de wereld zijn die deze verdragen en afspraken minder duidelijk nastreven. Maar Nederland en andere welvarende en minder welvarende landen vinden het wel nodig om klimaatafspraken te maken die ervoor zorgen dat de opwarming van de aarde minder snel verloopt en dat de gevolgen voor de aarde minder groot zijn, dan als we niets zouden doen.

Ten slotte biedt het afscheid nemen van aardgas ook andere voordelen voor Nederland. Zo willen we in de toekomst minder afhankelijk zijn van het buitenland voor aardgas, iets wat door de oorlog in Oekraïne erg duidelijk is geworden.

De stappen die nodig zijn richting aardgasvrij wonen zorgen er voor dat u een comfortabelere woning krijgt en u ziet het terug op de energienota.Ook wordt uw huis meer waard. Daar heeft u zelf misschien niet altijd iets aan, maar wel uw eventuele kinderen of kleinkinderen.

Een van de doelen van het technisch-economisch onderzoek is het in beeld te brengen wat de kosten zijn. De buurtteams onderzoeken samen met de gemeente en externe bureaus wat nodig is om verduurzaming betaalbaar en uitvoerbaar te maken voor woningeigenaren. Het verduurzamen van woningen kan grote financiële investeringen met zich meebrengen. De gemeente begrijpt dat mensen zich hier zorgen over maken. De gemeente zal mensen dan ook nooit verplichten dure investeringen te doen. Het is niet de bedoeling dat inwoners in financiële problemen komen omdat er verduurzaamd moet worden. De gemeente denkt graag met inwoners mee over het financieren van maatregelen. Voor mensen die willen verduurzamen zijn er al verschillende financieringsmogelijkheden in de vorm van subsidies en leningen, ook voor mensen met een beperkte leencapaciteit, of voor mensen die geen leencapaciteit hebben. Voor kleine energiebesparende maatregelen bestaat geen subsidie. In het verleden konden mensen van 75 jaar en ouder inderdaad geen Stimuleringslening Duurzaamheid krijgen. Inmiddels is die regel geschrapt. Leeftijd speelt vanaf mei 2023 geen rol meer bij het aanvragen van een Stimuleringslening Duurzaamheid.  Uiteraard kunnen senioren zelf inschatten hoe lang zij nog in de woning blijven wonen en bepalen of investeren nog haalbaar en financieel rendabel is.

Daarnaast is de verwachting dat er in de toekomst meer financiële steunmaatregelen komen. De gemeente en de buurtteams hopen er door dit onderzoek ook achter te komen waar bij mensen specifiek behoefte aan is op financieel gebied. Naar verwachting zullen er in de toekomst wel subsidies/financieringsmogelijkheden komen die er nu nog niet zijn. Deze zullen dan niet enkel voor Kerkakkers en Coevering beschikbaar zijn, maar voor alle inwoners van Geldrop-Mierlo. Het is wel zo op basis van dit onderzoek de aandacht in eerste instantie gevestigd is op de behoeften van mensen uit deze twee wijken, zodat duidelijk is waar zij het best mee geholpen zijn. Het is niet zo dat inwoners uit Coevering en Kerkakkers extra financiële ondersteuning krijgen omdat hun wijken als eerst aan de beurt zijn. De gemeente probeert  bewoners van deze wijken wel te verleiden om te verduurzamen, door bijvoorbeeld te kijken of belemmeringen en obstakels die mensen ervaren weg te halen, eventueel gezamenlijke inkoopacties te organiseren en mee te denken over financiering. Dit onderzoek moet uitwijzen hoe we het inwoners van Kerkakkers en Coevering verder nog aantrekkelijk kunnen maken om te verduurzamen.

Mensen die nu al willen beginnen met het stap voor stap verduurzamen van hun woning hoeven niet te wachten tot het wijkuitvoeringsplan is vastgesteld door de gemeenteraad. Ook nu al kunnen er maatregelen genomen worden. Het is begrijpelijk dat men behoefte heeft aan duidelijkheid over de vraag of een collectief warmtesysteem een deel van de oplossing in de wijken kan zijn alvorens investeringen gedaan worden in een individuele oplossing zoals een warmtepomp. Toch kunnen er ondertussen ook al essentiële stappen worden gezet. Zo is isolatie van de woning altijd een goed idee. Dit kan beginnen met het dichten van kieren en naden waardoor warme lucht minder snel ontsnapt, maar kan ook het isoleren van het dak, de gevel of de vloer betekenen. Isolatie is een zogeheten ‘no regret’ maatregel, wat betekent dat u er nooit spijt van zult krijgen, ongeacht u besluit om toch nog even gebruik te blijven maken van aardgas, u toch een warmtepomp installeert of wanneer in de toekomst waterstof eventueel een goed alternatief wordt. Inwoners die geïnteresseerd zijn in een warmtepomp, maar niet meteen volledig willen overschakelen naar een elektrische warmtebron, kunnen ook een hybride warmtepomp aanschaffen, die met hulp van de cv ketel ook nog gedeeltelijk gas blijft gebruiken. Voor inwoners uit Coevering kan het verstandig zijn om de uitkomsten van het onderzoek en of het wijkuivoeringsplan af te wachten. In deze wijk is er immers een kans dat een collectief warmtesysteem het alternatief is dat warmtepompen overbodig maakt.

Op de website samenduurzaam.geldrop-mierlo.nl kunt u meer lezen over de mogelijkheden rondom isolatie of andere energiesystemen. Hierop kunt u ook lezen waar u verder nog rekening moet houden, zoals ventilatie of beschermde diersoorten in de spouwmuur.  Ook kunt u lezen met welke andere factoren rekening gehouden moet worden, zoals met vleermuizen of met de noodzaak van goede ventilatie. Inwoners die al aan het verduurzamen zijn worden zeker niet overgeslagen bij volgende projecten die worden opgezet om mensen te helpen met isolatie. De gemeente wil ook deze groep bijstaan bij het nemen van eventuele vervolgstappen, zoals verbetering of voltooiing van isolatiemaatregelen of duurzame opwek.

De website samenduurzaam.geldrop-mierlo.nl biedt een handig overzicht van interessante subsidies en leningen, zoals de Stimuleringslening Duurzaamheid of de lening van het Nationaal Warmtefonds. Ook door gedragsverandering kunt u nu al besparen op energie, bijvoorbeeld door niet het hele huis te verwarmen en de deuren goed dicht te houden, de thermostaat niet hoger dan 19 graden te zetten als je thuis bent en de thermosstaat in de nacht op 15 graden te zetten. De gemeente zal regelmatig publiceren over de mogelijkheden op sociale media en in de lokale kranten en zal samen met de gebiedsregisseurs zichtbaarder te zijn in de wijken.

De buurtteams en de gemeente zijn er van bewust dat het elektriciteitsnetwerk momenteel overbelast is. Daar wordt rekening mee gehouden. In buurten waar er voor een ‘all electric’ oplossing het meest waarschijnlijke alternatief is, kan het overbelaste netwerk zorgen voor vertraging. In de tussentijd zou de woning wel al klaargemaakt kunnen worden voor aardgasvrije verwarming, zoals met hulp van isolerende maatregelen. Gedurende het onderzoek naar alternatieven is contact hierover met energieleverancier Enexis. Tennet heeft grootschalige investeringsplannen voor het vergroten van de transportcapaciteit. Er gaat wel enige tijd overheen om al die plannen uit te voeren.

Uiteraard zijn er zorgen over het aanbod van warmtepompen en het capaciteitstekort in de bouw.  Op dit moment groeit het aanbod van warmtepompen met de vraag mee. Er was in 2022 een tijdelijke schaarste van onderdelen maar die is weer opgelost. Hier voorzien we geen bottleneck. Wel is te zien dat de prijzen van warmtepompen vooralsnog niet dalen met de groeiende vraag. De hoop is dat een prijsdaling in de komende jaren ingezet wordt. Het capaciteitstekort in de bouw kan gemeente Geldrop-Mierlo niet (alleen) oplossen. De gemeente kan wel meedenken over eventuele oplossingen, door bijvoorbeeld in gesprek te gaan met lokale ondernemers en te kijken wat zij eventueel kunnen betekenen in de lokale verduurzamingsopgave.

Er wordt inderdaad volop onderzoek gedaan naar aardgasvrije alternatieven. Maar het is afwachten of dat bruikbare oplossingen gaat bieden. Daarnaast zien we dat de bestaande technieken steeds beter worden. Er komen bijvoorbeeld stillere luchtwarmtepompen op de markt of warmtepompen die warmte op hogere temperatuur leveren. De warmtepompen vormen geen nieuwe techniek is: ze worden al zo’n 25 jaar in Nederland toegepast. Dat levert het voordeel op dat het een betrouwbare en bewezen techniek is. De experimentele  nieuwe technieken moeten zich uiteraard eerst bewijzen voor ze op grote schaal toegepast kunnen worden. Dat zal nog niet over 5 jaar zo zijn. Vandaar dat we, als we de klimaatdoelstellingen willen behalen, zoveel mogelijk woningen met de bestaande technieken aardgasvrij willen maken.